Lisa van den Boogaard over de kracht van een eerdere inzet bij psychisch verzuim

Aios bedrijfsgeneeskunde Lisa van den Boogaard: “We moeten veel meer aan de voorkant kijken bij psychisch verzuim.”

Voor haar opleiding tot bedrijfsarts deed Lisa van den Boogaard onderzoek naar de effectiviteit van vroege inzet van interventies bij psychisch verzuim. Ze werd zich daarbij steeds bewuster van de waarde van eerder ingrijpen bij (dreigend) psychisch verzuim, maar óók van de mogelijkheden die we aan de voorkant van het verzuim laten liggen. Wat kunnen arbodiensten, leidinggevenden en werkgevers doen om psychisch verzuim te voorkomen en beperken?

Lisa, waarom koos je voor dit onderwerp voor je onderzoek?

“In de arbozorg zie je dat psychisch verzuim ontzettend vaak voorkomt. Soms gaat het wel om negentig procent van alle verzuimgevallen. De meeste mensen die uitvallen kampen niet met zware psychiatrische problematiek, maar lopen vast in de combinatie van werk, privé en persoonlijke omstandigheden. Het is dus een thema dat in de praktijk enorm leeft. Ook omdat de wachttijden in de reguliere geestelijke gezondheidszorg enorm zijn. 

Vanuit de arbodienstverlening werken we graag met interventiepartijen, zodat we sneller in actie kunnen komen. Toen mijn praktijkopleider aangaf dat we met een nieuwe interventiepartij gingen werken die zich met name wilde inzetten om de wachttijden verder te verkorten, ontstond het idee om in kaart te brengen wat de vroege inzet precies inhield en opleverde.”

Wat kun je verwachten van de reguliere zorg bij psychisch verzuim?

“Na een ziekmelding kan het soms weken tot maanden duren voordat iemand echt hulp krijgt van een psycholoog – en in sommige regio’s nog veel langer. In die periode gebeurt er vaak weinig, behalve een bezoek aan de huisarts en eventueel de praktijkondersteuner. Mensen zitten thuis, voelen zich machteloos en komen niet vooruit. Dat vertraagt het herstel enorm.”

Wat is er anders bij interventies via de arbodienst?


“Die kunnen veel sneller worden ingezet. De trajecten verlopen via partijen waar de arbodienst korte lijnen mee heeft, waardoor mensen vaak binnen enkele dagen of weken terecht kunnen. De werkgever betaalt en staat dus voor extra kosten, maar heeft er ook veel baat bij wanneer iemand sneller herstelt en eerder terugkeert. 

Nog een belangrijke kanttekening daarbij: ook al betaalt de werkgever, hij heeft nog steeds geen recht op inhoudelijke informatie over de behandeling. De vertrouwelijkheid blijft dus ook bij deze werkwijze gewaarborgd.”

Wat liet het onderzoek zien?

“Er was duidelijk tijdwinst. In de pilot zagen we dat interventies gemiddeld na veertig dagen werden ingezet, terwijl dat bij de reguliere aanbieder na zestig dagen gebeurde. Het streven van de nieuwe interventiepartij om binnen twee weken te starten, bleek in de praktijk echter lastig. Er zaten vertragingen in het proces, bijvoorbeeld doordat vragenlijsten later werden ingevuld of omdat de beoordeling van de bedrijfspsycholoog op zich liet wachten.”

Welke inzichten over een betere aanpak van psychisch verzuim bracht dat jou?

“Je kunt duidelijk zien waar de knelpunten zitten in het proces, maar je ziet ook hoe belangrijk het is om processen aan de voorkant beter te organiseren. We kunnen de zorgketen veel beter laten aansluiten op wat werknemers echt nodig hebben. Daar hebben we de bedrijfsarts bij nodig, maar ook de werkgever. En daarbij moeten we zeker niet alleen kijken naar het behandelen van psychisch verzuim, maar juist ook naar een tijdige signalering en preventie. De VAR-2 vragenlijst kan daar bijvoorbeeld ook aan bijdragen.” 

Hoe kan de VAR-2 vragenlijst daar een rol in spelen?

“De VAR-2 brengt in kaart hoe iemand met problemen omgaat, wat de motivatie is om te herstellen en welke belemmerende of juist bevorderende factoren er zijn. Het geeft veel inzicht in de persoonlijke situatie van de werknemer. Die informatie kan helpen om in te schatten hoe lang het verzuim waarschijnlijk gaat duren en of een interventie passend is. 

De vragenlijst wordt nog niet standaard gebruikt, maar ik denk dat bedrijfsartsen er veel aan zouden kunnen hebben. Zelfs als je hem niet formeel inzet, kun je de thema’s eruit gebruiken om gestructureerd het gesprek te voeren.”

Wat kunnen bedrijfsartsen verder doen om psychisch verzuim beter aan te pakken?


“Meer samenwerking zoeken met de behandelaren die bij interventies betrokken zijn. In de praktijk lopen die trajecten soms parallel zonder dat er veel afstemming is. Terwijl een kort lijntje tussen bedrijfsarts en behandelaar enorm kan helpen. Daarnaast is het belangrijk om goed te kijken naar de persoon en de context: wat speelt er thuis, hoe ziet het werk eruit, welke factoren helpen of juist belemmeren? En shared decision making, samen besluiten nemen over de aanpak, is ook belangrijk. Een interventie werkt alleen als iemand er echt achter staat.”

En de werkgever, welke rol heeft die?


“Werkgevers kunnen veel eerder in actie komen. Nu trekken medewerkers vaak pas aan de bel als ze echt vastlopen. Want daarvoor voelen ze schaamte of er wordt ze simpelweg nooit iets gevraagd. Maar er zijn vaak al veel eerder signalen: iemand meldt zich vaker ziek, maakt meer fouten, komt te laat, trekt zich terug. Een open, oprechte vraag kan dan al veel betekenen.

Niet iedereen heeft een zware psychologische behandeling nodig, maar af en toe een goed gesprek. Laagdrempelige en tijdige ondersteuning in de vorm van bedrijfsmaatschappelijk werk, interne coaches of een externe sparringpartner kan heel goed werken. Dat soort preventieve aandacht kan een groot verschil maken.”

Welk inzicht neem jij vooral mee?

“Dat we nog veel kunnen verbeteren in hoe we samenwerken en signaleren, zowel gedurende het verzuim als al daarvoor. Psychisch verzuim is bovendien geen individueel probleem, het is iets wat we samen moeten aanpakken: werknemer, werkgever en arbodienst. Samen kunnen we veel problemen voorkomen of beperken.”

Lisa’s onderzoek “Effectiviteit van vroege inzet van interventies bij psychisch verzuim op de verzuimduur” lees je hier.

---

Meer weten over de dienstverlening van Occure?

Wil je meer weten over Occure? Neem dan contact op via info@occure.nl of 076-5083508. We denken graag mee over de beste aanpak van psychisch verzuim voor jouw organisatie.