Beweging is de beste behandeling 

Nico Weerkamp, arts en topsporter: “Beweging is een ongelooflijk krachtig middel om ziekten te voorkomen en te behandelen. In de medische wereld spreken we vaak over het voorschrijven van medicijnen, maar het effect daarvan is vaak veel kleiner dan mensen denken. Beweging is een veel krachtiger, natuurlijke behandeling.”

Arts en Occure-collega Nico Weerkamp heeft niet alleen zijn sporen verdiend in de medische wereld, maar ook in de topsport. Onlangs werd hij (wederom) Nederlands kampioen beachvolleybal in zijn categorie. Sport en beweging zijn daarmee niet weg te denken uit zijn persoonlijke leven, maar ook niet uit zijn spreekkamer. Hij is zo gepassioneerd over de bewezen positieve effecten van sport en beweging op zowel de fysieke als mentale gezondheid, dat het zijn missie is geworden om mensen in beweging te krijgen.  

Nico, welke rol speelt sport en beweging in jouw persoonlijke leven?

“Sport is altijd een groot onderdeel van mijn leven geweest. Ik ben begonnen met voetbal en ging later fanatiek trainen voor triatlons. Tot mijn dertigste trainde ik dagelijks en deed ik mee aan wedstrijden op nationaal niveau. Toen ik als arts begon te werken, moest ik de triatlons op een lager pitje zetten, maar ik bleef sporten. 

Uiteindelijk kwam ik in Den Haag terecht, de volleybalkern van Nederland, waar ik ben begonnen met beachvolleybal. Wat begon als een hobby, groeide uit tot een nieuwe sportcarrière op nationaal niveau. Inmiddels hebben mijn partner en ik 3 keer het NK beachvolleybal voor masters gewonnen.”

Hoe is een intensieve sportcarrière te combineren met je werk?

“Qua tijdsbesteding is het een flinke investering, ik train zo’n 400 uur per jaar. Dat vraagt wat planning, maar door sport als een vast onderdeel van mijn leven te zien, lukt het me dat goed in te passen.

Mijn medische carrière staat uiteraard voorop, maar de sport maakt me ook scherper en energieker in mijn werk. Bewegen is voor mij essentieel om fysiek en mentaal goed te functioneren. Als ik te lang stilzit, krijg ik last van mijn rug en ben ik minder gefocust. Daarnaast is sporten voor mij ook een manier om sociaal actief te zijn.”

Het is je overtuiging dat sport en beweging essentieel zijn voor het voorkomen en behandelen van ziekten. Hoe werkt dat precies?

“Beweging is een ongelooflijk krachtig middel om ziekten te voorkomen en te behandelen. Dat is ook bewezen. Wetenschappelijk onderzoek toont steeds weer aan dat lichamelijke inactiviteit een van de grootste risicofactoren is voor chronische aandoeningen zoals hart- en vaatziekten, diabetes type 2, hoge bloeddruk en zelfs bepaalde vormen van kanker. Sterker nog, het risico op deze ziektes kan met tientallen procenten dalen wanneer je fysiek actief bent. 

Maar fysieke activiteit verbetert niet alleen je hart- en bloedvaten en metabolisme, het heeft ook invloed op je immuunsysteem en helpt ontstekingen te verminderen. Door te sporten geef je je lichaam een boost die vele positieve effecten heeft op allerlei orgaansystemen. In mijn praktijk zie ik dat bewegen voor veel mensen een preventieve werking kan hebben, maar ook als behandeling kan dienen – zelfs vaak vele malen effectiever dan medicijnen dat kunnen.

In de medische wereld spreken we vaak over het voorschrijven van medicijnen, maar het effect daarvan is vaak veel kleiner dan mensen denken. Statines voor cholesterol bijvoorbeeld verlagen het risico op een hartaanval met slechts één procent. Maar door structureel te bewegen en een gezonde levensstijl te hanteren, kan het risico op ernstige aandoeningen met tientallen procenten worden verlaagd. Het is een veel krachtiger, natuurlijke behandeling die de beste behandelmethode is voor bijna alle chronische aandoeningen.”

Wat is de impact van beweging op de mentale gezondheid? 

“Ook die impact is enorm. Het is een gratis, natuurlijke therapie die symptomen als angst en stress kan verminderen en de stemming kan verbeteren. Voor aandoeningen zoals depressie en angststoornissen zijn de bewezen effecten van bewegen vergelijkbaar met die van medicatie. Daarnaast werkt het preventief tegen aandoeningen zoals burn-out. 

Ook verbetert regelmatige fysieke activiteit de doorbloeding van het brein, wat je concentratie en focus ten goede komt. Als je veel zit, neemt de doorbloeding van je brein af, waardoor je minder alert bent. Maar na slechts een korte wandeling, of een paar trappen op lopen, verbetert die doorbloeding alweer.”

Hoe reageren patiënten op beweging als behandelmethode?

“Het verschilt. Sommige mensen staan er zeker voor open en passen hun levensstijl aan. Ik zie ook collega’s die hun auto inruilen voor een fiets na een gesprek hierover. Soms kunnen kleine veranderingen zoals deze al enorm veel effect hebben op iemands gezondheid en welzijn. Anderen vinden het moeilijker om die stap te zetten. 

Veel mensen staan er niet bij stil hoeveel impact het heeft als je te weinig beweegt en bijna de hele dag stilzit. Die bewustwording is een belangrijke eerste stap om gemotiveerd te raken.

Als bedrijfsarts zie ik bijvoorbeeld vaak mensen met een lage energiebalans die moeite hebben om een werkweek vol te houden. Door meer te bewegen, kunnen ze hun energieniveau al snel verhogen. 

Maar ook als mensen al ziek zijn of chronische klachten hebben, helpt beweging. En zelfs nog op latere leeftijd kun je enorm positieve resultaten boeken voor je gezondheid door je gedrag aan te passen. Er zijn studies die laten zien dat oudere mensen bijvoorbeeld hun botontkalking kunnen verminderen of zelfs omkeren door een slim trainingsprogramma. Beweging is altijd een krachtige behandelmethode.”

Veel mensen vinden sporten vaak echter moeilijk om vol te houden. Hoe kunnen zij beweging tot een vast onderdeel van het dagelijks leven maken?

“Het draait allemaal om structuur en discipline. Motivatie is iets dat kan variëren, maar door een gewoonte van beweging te maken, hoef je er niet over na te denken. Dus plan beweging net zo serieus in als andere vaste routines, zoals de afwas of je werk. Zo wordt het een gewoonte. Na verloop van tijd merk je de voordelen: je voelt je fitter, hebt meer energie, rugklachten of andere fysieke ongemakken verminderen vaak. Dan wordt het vanzelf makkelijker vol te houden.

De sleutel om te beginnen ligt vaak in het doorbreken van routines. Er is vaak al veel winst te behalen gedurende de werkweek. Ga lopend of fietsend naar je werk. Laat die auto of elektrische fiets staan als het kan. Maak tijdens de lunch een korte wandeling in plaats van in de kantine te gaan zitten. Neem de trap in plaats van de lift. Zulke kleine aanpassingen kunnen op de lange termijn een enorm verschil kunnen maken. Zeker wanneer je een zittend beroep hebt, zit je anders zo 10 uur op een werkdag. Dat is funest voor de gezondheid. 

Dus probeer beweging in je week in te bouwen op een manier die voor jou haalbaar is. Je hoeft geen topsporter te worden, maar realiseer je dat een kleine verandering in gedrag al grote gevolgen kan hebben voor je gezondheid, zowel fysiek als mentaal.”

Meer weten over de dienstverlening van Occure?

Nico Weerkamp is arts, arts bedrijfsgeneeskunde, neuroloog en bewegingswetenschapper. Meer over Nico Weerkamp en bewegen als behandelmethode lees je op zijn website. Wil je meer weten over de dienstverlening van Occure? Onze (bedrijfs)artsen en adviseurs helpen je graag verder. Neem contact op!